Wat gebeurt er als een echtgenoot iets achterhoudt bij de verdeling van vermogen?

Als je bent getrouwd in gemeenschap van goederen moet die gemeenschap bij echtscheiding worden verdeeld. Het is dan uiteraard de bedoeling dat die verdeling eerlijk gebeurt. Beide partijen moeten weten wat er aan vermogen is. Pas als daar goed overzicht van is, kan er tot verdeling worden overgegaan.

Maar wat gebeurt er wanneer een van de echtgenoten bij de verdeling iets opzettelijk verzwijgt voor de ander, bijvoorbeeld een Zwitserse bankrekening of een spaarpolis? De wetgever heeft daarop een sanctie gezet. De wet zegt (3:194 lid 2 BW) dat als iemand vermogen opzettelijk verzwijgt, hij dat vermogen geheelverbeurt aan de ander. Achteraf spijt hebben van je verzwijging en het alsnog willen verdelen, kan niet meer: het goed is geheel voor de ander. De wetgever heeft daarmee echt een prikkel willen geven om openheid over zaken te geven.

In de praktijk gebeurt dit ook echt. Recent heeft het Hof Arnhem- Leeuwarden deze sanctie weer toegepast (september 2018, uitspraak). In deze zaak had de man bij de verdeling geen melding gemaakt van een bankrekening bij Nationale Nederlanden met daarop een bedrag van € 55.000,-. De man had dit bedrag vóór de verdeling overgeboekt een andere rekening, maar na de verdeling ook weer teruggestort. Ook al stond het geld ten tijde van de verdeling op een andere rekening, het geld was nog steeds van de man en viel dus gewoon in de gemeenschap van goederen. Het heen en weer overboeken door de man, heeft hem alleen maar verdachter gemaakt. De man gaf ook heel wisselende, tegenstijdige verklaringen, waarin hij niet gevolgd werd door het gerechtshof. Het hof achtte de opzet bewezen en de man werd veroordeeld tot betaling aan de vrouw van het bedrag van € 55.000,-. De man werd daarnaast ook in de proceskosten veroordeeld, wat binnen het familierecht zelden voorkomt. Het Hof vond dat er in dit geval plaats was voor een uitzondering.

Verzwijging bij de afwikkeling huwelijkse voorwaarden

Ook voor huwelijkse voorwaarden met een verrekenbeding is een soortgelijke regel (1:135 lid 3 BW). Tot aan het moment van verrekening mag een echtgenoot nog melding maken van vermogen dat (ook) nog moet worden verrekend. Na de verrekening niet meer. In een zaak uit 2015 had de man in de procedure bij de rechtbank geen melding gemaakt van twee polissen die ook moesten worden verrekend. De vrouw kwam daarachter en stelde hoger beroep in. Zij vorderde dat de man de totale waarde van de twee polissen aan haar moest vergoeden omdat hij het bestaan van deze polissen opzettelijk had verzwegen. Omdat de polissen alleen op naam van de man stonden, de man de verzekeringnemer en verzekerde was en bovendien was gebleken dat hij eerder de afkoopwaarden had opgevraagd, kon de man niet volhouden dat hij (ook) niet van het bestaan van deze polissen wist. De man probeerde in hoger beroep nog om alsnog de polissen bij de verrekening te betrekken. Echter, het kwaad was al geschied. De man ging nog in cassatie bij de Hoge Raad, maar de Hoge Raad bevestigde dat zonder deze sanctie aan verzwijging nauwelijks een risico zou zijn verbonden: het enige gevaar dat men dan loopt als men betrapt wordt, is dat het alsnog moet worden verdeeld of verrekend. In het kader van transparantie tussen echtgenoten is dat onwenselijk. Tot inkeer komen kan dus niet meer.

Vermogen achterhouden bij verdeling van een erfenis

Ook bij de verdeling van een nalatenschap mag men niets achterhouden. Zo had een zoon van een overleden mevrouw het wel bont gemaakt in een zaak uit 2017. De mevrouw had twee erfgenamen, haar zoon en haar pleegzoon. Ze had een bankrekening in Zwitserland waartoe beide zoons gemachtigd waren. Vlak vóór haar overlijden heeft de zoon het saldo van die bankrekening overgeboekt naar een eigen rekening en een rekening van zijn echtgenote. Nadien zei hij tegen de pleegzoon dat hij niets wist van een Zwitserse bankrekening. Omdat de pleegzoon ook gemachtigd was, kwam hij uiteindelijk met een verklaring van de Zwitserse bank dat de zoon de rekening had opgeheven en dat op dat moment  € 643.497,- euro op de rekening stond.  De zoon probeerde dit nog ‘recht te breien’ door te zeggen dat het een schenking was, maar daar gingen de rechters niet in mee. De zoon moest het gehele bedrag overmaken aan de pleegzoon.

Tot welk moment mag je melding maken van een goed dat moet worden verdeeld of verrekend?

Bij de verdeling van een gemeenschap van goederen of een nalatenschap heeft ieder opzettelijk verzwijgen of zoekmaken of achterhouden gevolgen, ook vóór de verdeling. Bij huwelijkse voorwaarden mag men tot het moment van verrekenen nog melding maken van een goed dat verrekend moet worden.  Bij huwelijkse voorwaarden ligt dat moment dus later en kan men tot aan het moment van verrekening nog openheid van zaken geven. Daarna niet meer.